De Europese Raad en het Europees Parlement bereikten een politiek akkoord over de Digital Services Act (de ‘DSA’). De nieuwe wet regelt de verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid van internetaanbieders, hostingbedrijven, online platformen, zoekmachines en marktplaatsen voor de activiteiten via hun diensten. Het is daarmee de eerste wet ter wereld die verreikende regels invoert voor online platformen en zoekmachines, zo stel het VBO.
Het wettelijk kader voor digitale diensten werd sinds de vaststelling van de richtlijn elektronische handel in 2000 niet meer gewijzigd. In de tussentijd zijn digitale technologieën en diensten echter sneller dan ooit veranderd. In december 2020 presenteerde Europese Commissie het wetgevingspakket digitale diensten dat bestaat uit de Digital Services Act (de ‘DSA’) en de Digital Markets Act (de ‘DMA’). Deze twee wetgevende initiatieven dienen ertoe de regels voor digitale diensten te verbeteren, moderniseren en verduidelijken.
Digital Markets Act
Technologiegiganten zoals Google, Apple, Facebook en Amazon hebben een grote impact op de interne markt. Hun zeer sterke marktpositie zorgt ervoor dat ze concurrenten de toegang tot de markt kunnen versperren, of ervoor zorgen dat ze minder marktmacht kunnen opbouwen. Daardoor worden dergelijke technologiegiganten ook wel poortwachters (‘gatekeepers’) genoemd.
Om op te treden tegen oneerlijke concurrentie moeten mededingingsautoriteiten momenteel overtredingen vaststellen via de weg van het klassieke mededingingsrecht. Die zijn juridisch en feitelijk complex, waardoor het in de praktijk vaak lang duurt voordat een sanctie kan worden opgelegd. De DMA komt hieraan tegemoet door de poortwachters duidelijke verplichtingen en verboden op te leggen. Onder andere ‘self-preferencing’ – de praktijk om diensten en producten die worden aangeboden door de poortwachter zelf, hoger te rangschikken dan soortgelijke diensten of producten die worden aangeboden door op diens platform aanwezige derden – is opgenomen in de lijst van verboden praktijken.
Digital Services Act
Wat offline illegaal is moet ook online illegaal zijn, dat is het kernprincipe van de DSA. Om de veiligheid van de producten en diensten die aangeboden worden op de onlinemarktplaatsen te garanderen, moeten onlineplatforms voortaan volgens het ‘know your business customer’-principe gegevens van handelaren verzamelen en weergeven op hun platform. Dat gaat van de contactgegevens van de handelaar tot de verklaring dat ze enkel producten zullen aanbieden die conform de Europese regelgeving zijn.
De DSA zal er ook voor zorgen dat mensen meer controle krijgen over wat ze online te zien krijgen. Gebruikers zullen betere informatie krijgen over de redenen waarom ze specifieke inhoud aanbevolen krijgen. Gerichte reclame voor minderjarigen wordt verboden en het gebruik van gevoelige gegevens, zoals seksuele geaardheid, godsdienst of etnische afkomst, wordt niet toegestaan.
Het toepassingsgebied van de wet is zeer ruim; de DMA zal gelden voor alle tussenpersonen die digitale diensten aanbieden in de Europese Unie. De opgelegde verplichtingen zullen wel in verhouding staan tot de aard van de diensten en het aantal gebruikers van die tussenpersoon. Voor zeer grote online platforms (diensten met meer dan 45 miljoen actieve maandelijkse gebruikers in de Europese Unie) zullen dus strengere eisen gelden dan voor micro- en kleine ondernemingen.
Volgende stappen
De bewoordingen van het politieke akkoord worden nu aan een grondige juridisch-technische controle onderworpen, waarna de tekst ter formele goedkeuring voorgelegd wordt aan de Raad en het Europees Parlement. Dat proces zal nog enkele maanden in beslag nemen. Het streefdoel is om tijdens de plenaire vergadering van het Europees Parlement op 4 juli 2022 de DSA en de DMA gelijktijdig te kunnen stemmen.