Interview met Christa Sys: ‘Probleem in Suez-kanaal kan even duren’
Door Veerle Windels
Al een paar maanden heeft de meubelsector te kampen met late levertermijnen – een gevolg van meer bestellingen het voorbije corona-jaar. De wet van vraag en aanbod leidde tot een exponentiële verhoging van de containerprijzen. Een dikke week geleden kwam het 400-meter lange schip Ever Given vast te zitten in het Suez-kanaal. Het was op weg van China naar Nederland. Net voor het uit de kleigrond kon worden losgetrokken, onder meer dankzij de inzet van het Nederlands bedrijf Boskalis, lagen al meer dan 400 schepen te wachten op doorgang. Een pak tankerschepen zagen de bui hangen en maakten rechtsomkeer. Ze kozen voor de omvaart via Kaap de Goede Hoop, een reis die dan tien dagen langer duurt.
Christa Sys weet daar alles van. Als professor maritiem transport en logistiek aan de Universiteit Antwerpen, volt zij de problematiek in Egypte nog steeds van nabij op. Op haar Linked-In profiel geeft ze continu updates. Haar visie op de feiten is duidelijk: ‘Zo’n schip lostrekken is verre van een evidentie’, zegt ze aan de telefoon, tussen twee andere interviews door. ‘Wat we al die dagen op de foto zagen, is maar een fractie van de grootte van dat schip. Het zat vast in de zandgrond en geraakte daar niet zomaar los. Men heeft op veel manieren geprobeerd om het schip los te krijgen. Onder meer door het lichter te maken. Maar beeld je in: dat is als een straat verplaatsen met appartementen van twintig verdiepingen.’
Wat heeft u de voorbije dagen zien gebeuren?
Sys: ‘De vertragingen liepen verder op, sommigen keerden om. Dat is zoals wij in een file van een ongeval terecht zouden komen. Dan twijfel je ook lang, vooraleer je gaat omkeren. Velen hebben geaarzeld omdat ze weten dat de bunkerprijzen (wat je aan brandstof voor je schip betaalt, red) stijgen. Die prijzen zijn op korte tijd verdubbeld.’
Heeft u dit eerder meemaakt?
Sys: ‘Dit is ongezien. Er is in 2004 al wel eens een schip vast komen te zitten in het Suez kanaal maar dat raakte dan wel los op een dag. Ook in de Schelde gebeurde dat eens, in 2017, en op de Elbe in 2016, toen duurde het wel zes dagen voor het schip los geraakte maar dat hinderde het verkeer niet.’
‘Het kost de rederijen 60.000 dollar per dag vertraging. Hoe langer zo’n vertraging duurt, des te meer gevolgen voor de maritieme scheepvaart. Het zou kunnen dat bepaalde rederijen schepen uit de vaart gaan halen, wat niet eens abnormaal zou zijn. Trouwens: we mogen de rederijen niet echt met de vinger wijzen. Verladers (die dus importeren en exporteren, red) staan niet altijd stil bij de prijzen die de rederijen moeten betalen. Het kost al een fortuin om door dat Suez-kanaal te varen. Kijk maar eens op de website van Suez Port Authority. 750.000 Dollar tot 1 miljoen Dollar voor een enkele doortocht is geen uitzondering. Maar wat hier nu gebeurd is, is een combinatie van veel dingen.’
Gaat u vooral verder.
Sys: ‘De vrachtprijzen waren de laatste jaren aan de lage kant. Té laag als ik eerlijk ben. Ik heb die data mee onderzocht tijdens mijn doctoraat en daaruit bleek dat die niet meer correct waren, dat er een prijzenoorlog aan de gang was. Ironisch eigenlijk, pre-corona waren de prijzen dus aan het dalen en sinds corona stijgen ze. Dit heeft met vraag en aanbod te maken natuurlijk. Door het vele thuiszitten hebben mensen zitbanken, fietsen, tuinmeubelen en noem maar op besteld. Uit cijfers van de periode september-november 2020 blijkt dat er 39,3 procent meer meubelen, bedden etc vervoerd zijn in schepen tegenover het jaar ervoor. Het maritiem vrachtvervoer is dus significant toegenomen. Momenteel zijn trouwens alle schepen in de vaart. Dat is ook ongezien. Het gaat om 55.000 schepen: 5300 containerschepen, 16000 general cargo schepen en 11000 bulkschepen, om er een paar categorieën uit te halen.’
Het was dus al erg druk op dat Suez-kanaal?
Sys: ‘Dat kan je wel zeggen, ja. De pandemie heeft ook de drukte op het Suez-kanaal aanzienlijk verhoogd. Het ironische is dat het Suez-kanaal ooit gebouwd is om een veel kortere route te bekomen, wat goed is voor de CO2 uitstoot van de schepen. En nu is de kans dus groot dat we toch meer schepen gaan nodig hebben en dat het met die CO2 uitstoot niet de goeie kant op gaat.’
Wat is er volgens u fout gelopen met dat ene schip?
Sys: ‘Ik heb op 11 maart nog een lezing gegeven waarin ik het had over de impact van het weer op het maritiem verkeer. Er staan veel steviger winden op zee dan vroeger. Ik gaf toen drie voorbeelden van containerschepen die hun lading kwijt zijn geraakt door hevige winden. Ik zit 27 jaar in de maritieme economie en ik zie het weer echt wel veranderen. Climate change zit hier dus voor iets tussen, maar ook de manier van laden allicht. Door mensen te snel te doen werken, ga je onzorgvuldig om met het stapelen van die duizenden containers. Bulk- en tankschepen liggen lager en voelen die impact van de wind veel minder. Was het een software fout of een menselijke? Ik heb ook geen glazen bol. Wisten ze dat er slecht weer op komst was en zijn ze er snel doorgevaren om een weerdepressie te vermijden? Het kan allemaal meegespeeld hebben.’
Wat kunnen we hier nu van leren?
Sys: ‘Ik hoop dat we er iets van leren. Extra inzetten op onderhoud bijvoorbeeld. Feit is dat heel veel sectoren nu in de problemen zitten, ook de veehandelaren bijvoorbeeld, want heel wat containers met pakweg aminozuren zitten ook vast. De fietsenhandelaren wachten op fietsen, de automobielsector wacht op chips en andere onderdelen. Ook de modesector weet nu wat het is om in China en andere Verre Oosten landen te produceren. Misschien moeten we toch eens overwegen om wat dichterbij producties herop te starten.’
Korte weetjes over het Suez-kanaal
- Het Suez kanaal is 193 km lang
- Geopend in 1869
- Het loopt van Port Said (aan de Middellandse Zee) naar Suez (aan de Rode Zee)
- Het Suez kanaal werd in 1956 genationaliseerd
- Twee vaarrichtingen: dagelijks twee tochten in konvooi van Noord naar Zuid, en eentje van Zuid naar Noord
- De vaartijd bedraagt tussen de 12 à 16 uur
- De snelheid gemiddeld 11 tot 16 km per uur
- Dagelijks komt een cargowaarde van 3 miljard Dollar door het Suez-kanaal